فلک ریز و فلک خیز است کولاب

«فلک» سرود مردمی ختلانیان منطقۀ کولاب است که با نام های «رازهای عرفانه»، «ندای ملکوت»، «راز و نیاز»، «فراق یوسف»، «شور قیامت»، «فریاد دوری ها» و «آوای شوریده ها» مشهور جهانیان شده است. بعدها این سرودۀ عارفانه به نام «سرودۀ عارفان بلخی» مشهور می شود. «فلک» اصلاً محصول تفکر شعرای صوفی طبع و از رازهای ملکوتی آن ها در مراقبت از نفس و ارتباط روحانی با خالق ازلی بوده است. آغازگر بزم فلک، نظم و نظام عارفانه و لحن برا و عاشقانه و صدای «یاهو» گفتن صوفیان بود و اساساً «سرودۀ فلک» ترانۀ عارفانه بوده که هرکسی نمی توانسته است به عمق آن فرورود و بیشتر شنوندگان آن را شاگردان مکتب های حرفه ای و استادان تشکیل می دادند. چکن دوزی کولابی نیز مطابق برخی از منابع تاریخی بسیار قدیمی، نمادی از سرودهای فلک است. نگارنده معتقد است که مکتب فلک سرایان ختلان قدیم تا به امروز درحال رشد و ترقی بوده و ختلانیان این امانت را از گذشتگان خویش در طول قرن ها به میراث گرفته و ارج نهاده و نگاه داشته اند و بر این باور است که کولاب باستانی فلک ریز و فلک خیز است و شناخت بیشتر این منطقۀ باستانی از این نظر نیازمند پژوهش های بیشتری است.